Alexandria Troas Antik Kenti

Eylül 17, 2017

Bozcaada’dan dönüş yılında bir de Assos’u göreyim deyip yol aldığımız güzergah içinde Dalyan Köyü sınırları içinde karşıladı bizi Alexandria Troas Antik Kenti. Belki de geçtiğimiz 2017 Temmuz’unda UNESCO Kültür Mirası’na dahil olan Afrodisias gibi Alexandria’nın da kaderi benzer olacağına dair hislerim var ama daha çok yolumuz var.

Alexandria Troas Nerede?

Alexandria Troas Antik Kenti, Kestanbolluk mevkinde olup Ezine sınırları içindeki Dalyan Köyü’ndedir.

Antigoneia- **Alexandria Troas** Antik Kent Roma Haritası

Ziyaret ettiğimiz temmuz sonunda kazı çalışmaları devam etmekte idi. Gerçekten kazı çalışmalarının yapıldığı kısıtlı yaz aylarında ortaya çıkan eserlerde büyük emekler var. Terden sırılsıklam ıslanmış insanlar canla başla çalışıyorlardı.Google Konumu

Fakat ne yazık ki Troas’ın çok iyi korunduğunu söyleyemeyeceğim. 4 bir tarafı tamamen açık ve korunmasız bir şekildeydi.

Alexandria Troas Hakkında

Alexandria Troas, Çanakkale’ye 60 Troia’a 15 km uzaklıkta bulunur. Kent milattan önce 310 yılında adından da anlaşılacağı üzere Makedon İmparator İskender’in komutanlarından Antigonos Monophtal tarafından kurulmuştur. Kentin asıl adı Antigoneia’dır. Büyük İskender’in ölümünden sonra Lysmimakhos tarafından İskender’in şehri anlamına gelen “Aleksandria Troas” olarak ismi değişmiştir. Kentin bilinen önemli bir özelliği ise Aziz Paulus‘un kentte Hristiyanlığı yaymak için bulunmuş olmasıdır.

Kent dönemin en egemen kenti olarak çevresindeki diğer kentlerden hizmet görmeye başlamıştır. Gargara, Hamaxitos, Kebren, Kolonai, Larisa gibi komşu şehirler Troas’a göç ettirilmiştir. İskender’in ölümünden sonra komutanları kalan toprakları kendi aralarında paylaşmışlardır. Bu paylaşım sırasında birbirlerine düşman kentler ve komutanlar oluşmuştur. Nitekim bugünkü İpsos’ta (Konya-Afyon yolu üzeri) Antigonia orduları düşmanlarına yenilince dönüşüm başlıyor.

Miras yoluyla Roma’ya bağlanan Troas’taki asıl canlanma ise Hadrianus (117-128) zamanında yaşanmıştır. MS. 9 yüzyılda terk edilmiş olduğu düşünülmektedir.Kent 16. ve 17 yüzyıllar da tamamen bir taş ocağına dönüşerek yapılan Osmanlı eserlerine malzeme sağlamıştır. Bu eserlerden biri de Üsküdar’daki Yeni Valide Camii olarak bilinir.

Roma’nın genişleyip büyümesinden sonra imparatorluğun doğudaki başkenti olarak düşünülmüş olsa da, bu düşünce gerçekleşmemiştir. Emekli Romalı askerlerin yaşadığı varlıklı bir kent olmuştur. Kentin bir limanın olması, büyük hamamlara sahip olması varlıklı bir kent olduğunu kanıtlayan bir unsurdur.

Yalnız antik kentlere karayolu, toplu konut projesi, otobüs garı yapmada üstümüze yok. Aşağıdaki kent planında karayolunun şehrin tam ortasından geçtiğini görebilirsiniz. Eğer burası bir ören yeri olarak turizme kazandırılacaksa kesinlikle yolun kent surlarının dışından geçmesi gerektiğini düşünüyoruz. Yanılıyor muyuz?

Alexandria Troas; orta boy tiyatrosu, odeon, hamamlar, tapınak, kanalizasyon sistemi ve kenti çevreleyen 8 km uzunluğundaki surları ile büyük bir kent olarak inşa edilmiş. Aşağıda yapıları biraz detaylıca anlatmaya çalıştık.

Alexandria Troas Herodes Atticus Hamamı

Herodes Atticus Hamamı, Yaklaşık olarak 1880 sene evvel İmparator Hadrian’ın yakın arkadaşı Herodes Atticus tarafından inşa edilmiştir.Boyutları göz önüne alındığında dönemin en büyük yapılarından biri olduğu açıktır.Hamam uzunluğu 100 metre ve 3 tarafı gezinme koridorları ile çevrili olarak planlanmıştır. Hamam Efes’teki hamamlar ile benzerlik göstermektedir. Forum alanının 500 metre kadar doğusunda yer almaktadır.

Alexandria Troas Podyumlu Tapınak ve Forum Alanı

Forum alanının merkezinde yer alır.Günümüze temel duvarları ulaşmıştır. Opus Caementicum teknikli olarak inşa edilmiş olup midye kabuklu kireçtaşı bloklar kullanılmıştır.Temelleri 8m ve 16×23 metre uzunluğu bulunmaktadır.

Alexandria Troas Nymphaion ( anıtsal çeşme)

Hamam’ın 40 metre kadar güneyinde karayolunun diğer tarafında yer alır. Midye kabuklu bloklardan inşa edilen anıtsal çeşme büyük ölçüde tahrip olmuştur.Ms. 2 yüzyıl’a tarihlenir. Yalnız çevresinde hareket etmek ciddi anlamda çok güç, dikkatli olmanız da fayda var.

Bunların dışında kazı çalışmalarının devam edip göremediğimiz, tiyatro, stadyum, saray alanları bulunmakta. Bir gün onlarla birlikte güncellemiş olacağımı umut diyorum. Alexandria Troas’ın sponsor aradığını da buradan duyurmuş olalım. 15 yıldır süren çalışmaların hızlanması ve bir tarihin ortaya çıkması için desteğe ihtiyaç var.

Umarım memlektimizin önde gelen şirket grupları para kazanmak yerine sosyal sorumluluk ilkelerini de göz önüne alıp bu değerli tarihi dünya mirasına katmak için birbirleri ile yarışırlar.

Biz bu yazıyı 2017’de yazmışken Alexandria Troas kazılarına Ağustos 2018’de İÇDAŞ’ın sponsor olduğunu ve fonlama yaptığını not olarak verelim. İÇDAŞ sadece Troas için değil Apollon Smintheion tapınağının da sponsorluğunu üstleniyor. Herodes Attikus Hamamı’nın merkezinde yer alan kemerlerin alttan çelik konstrüksiyon ile desteklenmesi ile başlayan süreç umarız ki kentin tamamına dek sürer.