Zamanın Keşfi

Zamanın hayatın içinde ne kadar önemli bir yer tuttuğunu hiç düşündünüz mü ? Günde kaç kere kolumuzdaki saate veya telefona bakıyoruz? Günde 5 defa okunan bir nevi zamanı hatırlatan ezanı duyuyoruz?
Saate göre işe gidiyoruz, yemek yiyoruz, buluşuyoruz, ibadetimizi yapıyoruz veya toplantılarımızı ayarlıyoruz. Peki hiç düşündünüz mü zamana neden bu kadar ihtiyaç duyuyoruz?
Geçmişten bugüne zamanı, onu önemli kılan olayları ile zamanı gösteren bazı saat kulelerininden bahsedeceğiz. Birçok gezi notunda yer alan ve gezilecek yerler listelerindeki saat kulelerine değineceğiz. Hadi biraz zaman ayırıp okuyalım 🙂

Yazıyı hazırlamamdaki asıl nedenlerden biri Sayın Serdal Kuzuloğlu‘nun zamanın keşfine dair hazırladığı youtube çalışması. En aşağıda incelmeniz için linkini bırakacağım. İkincisi ise zamansız bir eser olan Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Saatleri ayarlama Enstitüsü isimli kitabı. Son olarak da keşfettiğim bir çok kentin ana meydanında bulunan tarihi saat kuleleri.

Zamanın Tarihi

Zamanın ölçülmesi ilk olarak güneşin harketlerine göre antik Mısır’da Güneş saatleri ile belirlenmiştir. Güneş Saati, Güneş’in açısına göre gölge yapan bir çubuğun saatin kaç olduğuna dair fikir vermesine işaret eden bir sistemdir. Güneş öğle saatlerinde hiç gölge bırakmazken sabah ve akşam saatlerinde açısına göre zamanı gösteren uzun bir gölge bırakır, Gayet mantıklı değil mi ?

Kum Saatleri

Tarihte sadece Güneş Saatleri ile zamanı ölçmek sürekli mümkün olmamış tabiki. Güneşin olmadığı zamanlarda kapalı, yağmurlu havalarda ve gecelerde zamanı ölçmek için farklı bir ihtiyaçlar doğmuş. Buradaki ihtiyaçtanda kum saati icat edilmiştir. Yer çekimine göre ayarlanan kum saatleri size belli bir işi belli bir sürede yapma zamanı verirdi. (3dk, 5 dk veya 1 saat) Bulunduğumuz zaman içinde sadece çalışma masalarımızda dekoratif olarak göze çarpan kum saatleri dönemin en büyük ihtiyacıydı.

Su Saatleri

Sümer ve Babil toplumları 60’lık (dakika,saniye) denen matematiksel hesapları sonraki dönemlerdeki zaman hesaplamalarına kaynak olmuştur. Kum saatlerinden sonra ise su saatleri ortaya çıkmıştır. Mısır’da konik bir kap içine doldurulan su, boşaltılarak bir zaman ölçülmesi yapılmakta imiş. M.Ö. 2. yüzyılda ise Yunanlı Ctebisius yine su ile zamanı ölçmeye yarayan icatlarını göstermiştir. En mekanik icatlara ise 12. yüzyılda Artuklu Sarayı’nda çalışan mühendis Cezeri ile rastlıyoruz. Suyla dolan kap tekniği, batan kap tekniği gibi teknikler kullanılmıştır.

Cezeri’nin Tavus Kuşlu Su Saati Ctebisius’tan gelen tekniği kullanır, debi sabitleyici kapta biriktirdiği suyu bir kefeye doldurur. Kefede yükselen su şamandıra ile dakika kadranını çevirir. Kadran kendi etrafında dönen tavus kuşudur. Cezeri bu tekniği kefe adını verdiğimiz sistem ile geliştirmiştir. Kefe özel geometrisi nedeniyle istenilen miktarda suyla dolunca mesela saat başlarında devrilip hem belirli animasyonları tetikler hem de bir sonraki saat için suyunu boşaltır.Saat başında devrilen kefe boşalttığı su ile bir çarkı çevirir, böylelikle yavru tavus kuşları birbirlerini gagalar.Kefe suyunu boşaltıp doğrulurken ikinci bir iş yapar. Mafsallı mandalla bir dişli çarkı bir diş çevirir ve saat kadranı bir saat daha ileri kaymış olur. Resimde gördüğünüz mafsallı mandal sistemi Cezeri’nin icadıdır, bugün eşapman (escapement) diyoruz ve mekanik saatlerde halen kullanıyoruz Kaynak : Medium.com- M.çalışkan

Peki bu sistemle yapılmış bir saat nasıl gözüküyordu ? Filli saat olarak da farklı bir çeşidi olan Cezeri saati uyarlaması Mardin’de görülebilir. Şurada kısa bir tanıtımını Sayın Talha Uğurluel yapmış.

Mekanik Saatler

Kum Saatleri ve Su Saatlerinden sonraki dönemlerde ise artık mekanik saatlerin dönemleri başlamıştır. Burada Avrupa’nın ön plana çıktığını görmekteyiz. Kiliselerin çanları ile hayata adım atan ve belirleyici unsur olan çanlar belli saatlerde çalarak zamanı hatırlatır, ticaret başlar, işler sonlanır ve ayarlanırdı.

Bu dönemde ortaya çıkan Sarkaçlı Saatler çok uzun süre kullanılmıştır. Bu saatlerin mucidi Hollandalı Bilimci Christiaan Huygens‘dir. İtalyan Pisa’lı (bkz: Pisa Gezi Notları) Galileo’nun teorisini geliştiren Huygens 17. yüzyılda icad edilen günümüzde hala kullanılan sarkaçlı antika saatlerin mucididir. Bu saatin icadı ile saat/zaman hataları 15 saniyeye inmiştir.

Ünlü Astronom ve fizikçi Galileo Galilei, 1581 yılında hava akımlarının harmonik harekete ittiği bir avizenin sallanma uzaklığı ne olursa olsun her zaman aynı hızda sallandığını fark etmiş ve iki eşit uzunlukta sarkaç alarak ikisinin farklı sallantı uzaklıklarında bile aynı süre içinde sallandıklarını izlemiştir. Çalışmalarını tamamlayaman hayatını kaybeden fizikçiden ancak 100 yıl sonra Christiaan Huygens’ın bir sarkacın tautochrone hareketini açıklaması ile doğru bir saat yapmıştır. Wkipedia Christiaan Huyges

Kuvars Saatler

17. yüzyılda icad edilen saatlerden sonra 1920’li yıllara hayatımıza kuvars saatler girmiştir. İlk kuvars saati 1927’de Warren Marrison ve J.W. Horton tarafından icat edilmiştir. Kuvars kristaline bir pil ile verilen elektrikten oluşan titreşim ile kusursuz bir şekilde zamanı ölçmek mümkün olmuştur. Bell Labaratuvarında keşfedilen kuvars kristaline geçiş, sarkaçlı saatlerden 2 asır sonradır. Japon Sekio 1969 yılında ilk olarak bu sistemi kullanmıştır.

Not: Kol saatleri ilk olarak kadınlar için üretilmiştir. Erkekler bileziğe benzediği için kol saati takmayı ilk zamanlarda red etmişlerdir.

Alaturka Saatler

Saatler Osmanlı döneminde 2’ye ayrılmaktaydı. Alaturka&Alafranga saatler. Çoğumuzun aklına tuvalet çeşidi olarak gelen bu kavramın farklı bir kullanım alanı vardı.

Alaturka Saatler akşam namaz vaktini ve günbatımını temel alan sistemdi. Yani Güneş ne zaman batarsa gün bitmekteydi, saat 21:00 de güneş batıyorsa ertesi gün 00:00 ile başlamaktaydı.

Tanzimat dönemi ile beraber Alafranga yani şimdiki modern saate geçilmiştir. Burada saatler üretilirken her iki zamanı da gösteren çift kadranlı saatler kullanılmıştır.
Osmanlı’da saate en meraklı padişah II. Abdülhamit‘ti. Ogünün Osmanlı sınırları içinde 144 saat kulesi yapmıştır. Bunlardan 72 tanesi Türkiye sınırları içinde kalmış ve 53 tanesi halen ayaktadır. Bu devirde saat kuleleri, zamanı haber vermenin yanı sıra, devletin, giderek azalan otoritesinin de sembolü vazifesini görmüştür.

Saat Kuleleri

Zamandan ve saatlerin öyküsünden kısaca bahsetmeye çalıştım. Zamanı öğrenmek tarih içinde çok önemli bir mesele olmuştur. Bu mesele ilk zamanlardan itibaren önemli meydanlara dikilen güneş saatleri (Fatih Sultan Mehmet’in Ali Kuşçu’ya yaptırdığı Güneş Saati Osmanlı tarihi açısından önem arz eder) ardından saat kuleleri ile çözülmete çalışılmıştır. Şimdilerde şehirleri ve fotoğraflarımızı süsleyen bir estetik bir eser niteliği kazanmıştır.

# Bugün ayaktaki en eski saat kulesi M.Ö. 50 yılında Atina yaptırılan ve içinde su saati bulunan Rüzgar Kulesi’dir. Çin’de Kaifeng’de 1088 yılında Su Sung’un yaptırdığı kule, astronomik saat kulelerinin en eskisidir. Big Ben diye bilinen Avrupa’da bilinen en eski mekanik saati, Londra’da 1288’de Westminster Kulesi’ne konulmuştur.

# Prag’ta 1490 yılında yapılmış astoronomik saat Orloj bugün her saat başı çalan ve kukla gösterisi ile etrafına kalabalıkları toplayan bir saat olarak ilgi çeker. Saat her saat başı çalar ve gösteride İsa Peygamberin 12 havarisi sıra ile geçit töreni yapar. Saat’in solunda iskelet ölümü simgeler ve elinde tuttuğu ipi çeker, sol elinde ise bir kum saati vardır. Ayrıca başını sallayan bir Osmanlı figürü aynada kendine bakan bir de Yahudi tefeci açgözlülüğü resmeder.

# Munih’in ana meydanı Marienplatz’da bulunana saat kulesi ise Pragta’kine benzer bir şekilde hergün saat 11:00’de çalmaya başlıyor ve izleyicilerine güzel bir gösteri sunuyor. (Glockenspiel)

# Günümüzde binlerce turistin yıkılmasın diye ittirdiği Pisa’daki Çan Kulesi’nin amacı zamanı hatırlatmaktı. 1173 yılında inşa edilen ve eğik kule olarak bilinen yapı bulunduğu zemin nedeni ile yapımından itibaren eğik bir şekilde kalmış. Ha yıkıldı yıkılacak derken uzun uğraşlar sonucu bir noktada sabitlemeyi başarmışlar. 56 metre uzunluğuna sahip yapı yaklaşık 5 derece açı ile eğik bir durumda durabilmeye çalışıyor.

Birkaç örnek verdiğimiz saat ve çan kulelerine Dünya’nın birçok notasında rastlıyoruz. Eminim sizlerinde sıralayacağı ve fotoğrafınızı süsleyen sayısız örneğiniz vardır.

Osmanlı’nın Saat Kuleleri

Zamana ve saat kulelerine değinmişken sadece bu başlık başlı başına bir yazı olacağının farkındayım. Osmanlılar zamanında, büyük câmilerde muvakkitler çalışmaktaydılar. Yani vakit ayarlama uzmanları. Bunların bürosuna da muvakkithane denirdi. Ancak maalesef ki çok önemli bu iş kaybolan meslekler olarak tarihte yerini almıştır.

Osmanlı topraklarında sıklıkla görülen saat kulelerinin önemli sebebi II. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yıldönümünde valilere, saat kulesi yapımıyla ilgili göndermiş olduğu fermandır. Ancak II. Abdülhamit döneminden evvel de Osmanlı topraklarında saat kulesi vardı. Şimdi kısaca bu kulelere değinelim.

Safranbolu Saat Kulesi

17. yüzyılın son yıllarında inşa edilen saat kulesi Osmanlı topraklarında bir ilk olarak hala çalışmaktadır. Sadrazam İzzet Mehmed Paşa tarafından yaptırılmıştır.

İzmir Saat Kulesi

İzmir’in sembolü olan saat kulesi İzmir Konak’ta Kemeraltı Çarşısı önünde 1901 yılında İzmir Valisi Kıbrıslı Kâmil Paşa, oğlu Bahriye Mirlivası Said Paşa ve Belediye Reisi Eşref Paşa’dan oluşan bir komisyon tarafından yaptırılmıştır. 25 metre yükseliğindeki kule 4 katlı olup sekizgen planlıdır.

Saat Kulesinin saatlerini Alman İmparator II.Wilhelm hediye etmiştir. Kule o kadar beğenilmiştir ki Batum’da bir replikası bile bulunmaktadır.

Çanakkale Saat Kulesi

Çanakkale Saat Kulesi’nin yapımı 1897 yılında İtalyan Konsolosluğu da yapan Vitalis isimli bir tüccar tarafından yaptırılmıştır. Kare planlı kule şehrin limanının yakınında merkezde yer alır. 4 tarafındada birer saat bulunur.

Kastamonu Saat Kulesi

1885 yılında şehrin hakim tepesi Sarayüstü Tepesi’nde yapılan Kastamonu Saat Kulesi şehrin önemli abideleri arasında yer alır. 13 metre yükseliğindeki yapı Vali Abdurrahman Paşa tarafından inşa ettirilmiştir.

Antalya Saat Kulesi

1901 yılında II.Abdülhamid fermanı ile yaptırılan diğer bir kule Antalya Saat Kulesi’dir. Kaleiçi mevkisinde bulunan saat kulesi Sadrazam Sait Paşa tarafından inşa ettirilmiştir.

Dolmabahçe Saat Kulesi

Dolmabahçe Sarayı’nın bulunduğu İstanbul Beşiktaş ilçesinde en az saray kadar ön plana çıkan güzellikte bir de saat kulesi vardır. Özellikle geceleri ışıklandırmaları ile apayrı bir güzelliğe dönüşen saat kulesi saray mimarı Sarkis Balyan’a yaptırılmıştır. Kule, köşelerinde birer fıskiyeli havuzun olduğu bir platform üzerinde dört katlı olarak inşa edilmiştir. 27 metre uzunluğundaki saat kulesi 1890-1895 yılları arasında, Neobarok ve Ampir tarzında, yükseldikçe daralan bir forma sahip olmakla beraber her yüzünde bir saate sahiptir.

Beşiktaş’ın stadyumu, İstanbul Boğazı ve Dolmabahçe Sarayı ile beraber kentin en güzel görünüme sahip noktalarından birini oluşturur.

Erzurum Saat Kulesi

Saat kulesi olarak inşa edilmese de İçkale camisinin minaresi olarak yapılmış, Kırım Savaşı sonrasında saat yerleştirilmesi ile şimdiki adını almıştır. 1174 yılında Saltuklu Emirlerinden İnanç Biygu Alp Tuğrul Bey tarafından yaptırıldığını bilinmektedir.

Bursa Saat Kulesi

19.yüzyıl başlarında Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılan ve deprem nedeniyle yılıldığı bilinen Bursa Tophane Saat Kulesi Abdülhamid döneminde tekrar yaptırılmıştır. 1905 yılında Vali Reşit Mümtaz Paşa tarafından hizmete açılmıştır. Kule son dönem pilastik pencere restorasyonu ile gündeme gelmişti. Açıkçası bende kuledeki saatin neden bu kadar küçük olduğunu düşünenlerdenim.

Saraybosna Saat Kulesi

Saraybosna’ya gidenler Gazi Hüsrev Bey Vakfı’na ait ve kent merkezinde bulunan cami, bedesten, kütüphane ve medresiyi hatırlarlar. Osmanlı Sancak Beyi Gazi Hüsrev döneminde aralarında Mimar Sinan’a da yaptırdığı cami de bulunan bu eserlerin hemen yanında bir saat kulesi bulunur.

16.yüzyıla ait olan ve ay takvimine göre çalışan bu saat hala ayakta ve kentin en güzel simgelerinden biridir.

Beyrut Saat Kulesi

Osmanlıların 1897 yılında inşa edilen saat kulesi Beyrut’un en önemli meydanlarından biri olarak göze çarpıyor. Bu bölge Lübnan Parlemento binasının da yer almasından dolayı sıkı bir güvenlik ile korunmaktadır.

Belgrad Saat Kulesi

Sahat Kula olarak bilinen yapı 18. yüzyılda Venedikli mimar Cornaro’ya yaptırılmıştır. Kalemegdan olarak bilinen Belgrad Kalesi’nin İstanbul Kapısı üzerinde yer alır.

Meksika Osmanlı Saati Kulesi

Gelelim en ilgi çekici saat kulesine. Amerika kıtasında yer alan Meksika’da da Osmanlı saati olduğunu söylesek şaşırır mısınız?

Osmanlı Saati olarak bilinen saat kulesi, Mexico City’nin merkezinde, çinilerle bezenmiştir. Saat kulesinin üzerinde “La Colonia Otomana a Mexico – Septiembre de 1910” (Osmanlı Cemaatinden Meksika’ya – Eylül 1910) ibaresi yazılı levha bulunmaktadır. Kule 1910 yılında Osmanlı vatandaşı Antonio Letayf tarafından yaptırılmıştır.

Osmanlı’nın saat kulelerini saymak ile bitiremiyoruz. 1577’de yapılan Kuzey Makedonya/Üsküp, 1667’deki Karadağ/Podgorica, 1822’deki Arnavutluk/Tiran, 1882’de Irak/Musul, 1901’de Lübnan/Trablus, yine aynı tarihe işaret eden İsrail/Tel Aviv ve Kudüs, sadece Bosna Hersek’te sayıları 30’u bulan kuleler zamansız Osmanlı Mirasını simgelemekteler.

# Benim zaman ile hatırladığım ilk imtihanım ortaokulda ingilizce dersleri ile beraber öğretmenimin “haftasonu Sultanahmet’e gidin, turistler ile konuşun ingilizceniz gelişir” önermesi ile Sultanahmet’te gördüğüm tüm turistlere -Excuseme, What time is it ? sorusu ile başlamıştı. Başarılı olamamış, işe yaramamıştı tabiki.

Yazımın sonunda Türkiye’deki Saat Kuleleri’nin bir listesini paylaşarak bitirmeden evvel Saatleri Ayarlama Enstitüsü’nden Halit Ayarcı ve Hayri İrdal’ın bir diyaloğunu paylaşıyorum.

“Halit Ayarcı:Bize tayfa, yolcu ve fare gerekiyor işe almak için.
Hayri İrdal: Tayfayla yolcuyu anladım da, fare ne için?
Halit Ayarcı: Gerektiğinde işten çıkarmak için…Ben de iddia ediyorum ki çok şey biliyorsunuz. Kâfi derecede zekisiniz. İnancınız yok. İşte eksikliğiniz. Siz mutlakın peşindesiniz. Ne garip, bir saatçinin mutlak değerler peşinde koşması. Zaman gibi izafi bir şeyle meşgul olan bir adamın… Hakikaten anlamıyorum.” Tanpınar,1954

Umarım Zamanın Keşfine dair notlarımızı beğenmişsinizdir. Aşağıdaki kanallardan bizi takip edersiniz pek memnun oluruz.

CengizSelcuk.com’ u Takip Edin :

• Facebook
• YouTube
• Instagram
• Twitter
• Pinterest

Abonelik Formu :

---

---

Aşağıda Türkiye’deki Saat Kuleleri’nin listesini bulabilirsiniz.

Türkiye’nin Saat Kuleleri

#	Ad	Konum	Yapılış	Durum
1	Adapazarı Saat Kulesi	Adapazarı, Sakarya	1882	Yok Oldu
2	Akçakoca Saat Kulesi	Akçakoca, Düzce	1954
3	Akdeniz Üniversitesi Olbia Kültür Merkezi Saat Kulesi	Konyaaltı, Antalya	1999
4	Alaca Saat Kulesi	Alaca, Çorum	2001
5	Ali Çetinkaya Garı Saat Kulesi	Merkez, Afyonkarahisar	1939
6	Alsancak Garı Saat Kulesi	Konak, İzmir	1890
7	Altınoluk Merkez Camii Saat Kulesi	Edremit, Balıkesir	1885	Yok Oldu
8	Amasya Saat Kulesi	Merkez, Amasya	2002	Yeniden Yapıldı
9	Ankara Saat Kulesi	Altındağ, Ankara	1884
10	Antalya Saat Kulesi	Muratpaşa, Antalya	Bilinmiyor
11	Atatürk Orman Çiftliği Müdüriyet Binası Saat Kulesi	Yenimahalle, Ankara	1926
12	Aya Fotini Kilisesi Saat Kulesi	Konak, İzmir	1892	Yok Oldu
13	Ayios Konstantinos ve Ayia Eleni Kilisesi Saat Kulesi	Beyoğlu, İstanbul	1861
14	Ayvalık Saat Kulesi	Ayvalık, Balıkesir	1870
15	Bahadın Saat Kulesi	Sorgun, Yozgat	Bilinmiyor
16	Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Saat Kulesi	Bakırköy, İstanbul	1914	Yok Oldu
17	Balıkesir Saat Kulesi	Karesi, Balıkesir	1901	Yeniden Yapıldı
18	Balıklı Rum Hastanesi Saat Kulesi	Zeytinburnu, İstanbul	1893
19	Bartın Saat Kulesi	Merkez, Bartın	Bilinmiyor	Yok Oldu
20	Batman Saat Kulesi	Merkez, Batman	2003
21	Bayburt Saat Kulesi	Merkez, Bayburt	1924
22	Bayramyeri Saat Kulesi	Konak, İzmir	1955
23	Bergama Saat Kulesi	Bergama, İzmir	1865
24	Beypazarı Saat Kulesi	Beypazarı, Ankara	1920	Yok Oldu
25	Bilecik Saat Kulesi	Merkez, Bilecik	1907
26	Boğaziçi Üniversitesi Albert Long Hall Kültür Merkezi Cephe Saati	Beşiktaş, İstanbul	1892
27	Bolu Saat Kulesi	Merkez, Bolu	1989	Yeniden Yapıldı
28	Borsa Kavşağı Saat Kulesi	Merkez, Nevşehir	1987
29	Boyabat Saat Kulesi	Boyabat, Sinop	1983
30	Bozcaada Saat Kulesi	Bozcaada, Çanakkale	1867
31	Burdur Saat Kulesi	Merkez, Burdur	1937	Yeniden Yapıldı
32	Büyük Saat	Seyhan, Adana	1882
33	Büyükada Saat Kulesi	Adalar, İstanbul	1923
34	Çanakkale Saat Kulesi	Merkez, Çanakkale	1896
35	Çankırı Saat Kulesi	Merkez, Çankırı	1901	Yeniden Yapıldı
36	Çatalca Hükûmet Konağı Saat Kulesi	Çatalca, İstanbul	Bilinmiyor
37	Çelebi Mehmet Medresesi Saat Kulesi	Merzifon, Amasya	1866
38	Çerikli Saat Kulesi	Delice, Kırıkkale	1991
39	Çınarcık Saat Kulesi	Çınarcık, Yalova	2005
40	Çiçek Pasajı Cephe Saati	Beyoğlu, İstanbul	1876
41	Çorum Saat Kulesi	Merkez, Çorum	1894
42	Dolmabahçe Saat Kulesi	Beşiktaş, İstanbul	1894
43	Düzce Saat Kulesi	Merkez, Düzce	2009	Yeniden Yapıldı
44	Edirne Saat Kulesi	Merkez, Edirne	1886	Yok Oldu
45	Erbaa Saat Kulesi	Erbaa, Tokat	1902	Yok Oldu
46	Erzincan Askerî Ortaokulu Saat Kulesi	Merkez, Erzincan	1892	Yok Oldu
47	Erzincan Dördüncü Ordu Evrak Mahzeni Saat Kulesi	Merkez, Erzincan	1892	Yok Oldu
48	Esenli Saat Kulesi	Merkez, Yozgat	1994
49	Eskişehir Saat Kulesi	Odunpazarı, Eskişehir	Bilinmiyor	Yok Oldu
50	Fuar Saat Kulesi	Konak, İzmir	1938
51	Galatasaray Lisesi Çatı Saati	Beyoğlu, İstanbul	1908
52	Gelibolu Saat Kulesi	Gelibolu, Çanakkale	1901	Yok Oldu
53	Gerede Saat Kulesi	Gerede, Bolu	1882
54	Gerze Saat Kulesi	Gerze, Sinop	Bilinmiyor	Yok Oldu
55	Göynük Saat Kulesi	Göynük, Bolu	1923
56	Gümüşhacıköy Saat Kulesi	Gümüşhacıköy, Amasya	2009	Yeniden Yapıldı
57	Hacı Paşa Saat Kulesi	Silifke, Mersin	2007
58	Hamidiye Saatli Çeşmesi	Yenişehir, Diyarbakır	Bilinmiyor	Yok Oldu
59	Hamidiye Saatli Çeşmesi	Merkez, Yozgat	1901
60	Havza Saat Kulesi	Havza, Samsun	Bilinmiyor	Yok Oldu
61	Haydarpaşa Garı Çatı Saati	Kadıköy, İstanbul	1908
62	İskenderun Adalet Sarayı Saat Kulesi	İskenderun, Hatay	1925
63	İstanbul Üniversitesi Saat Kuleleri	Fatih, İstanbul	1865
64	İzmir Saat Kulesi	Konak, İzmir	1901
65	İzmit Saat Kulesi	İzmit, Kocaeli	1903
66	Karabük Saat Kulesi	Merkez, Karabük	1987
67	Karaman Saat Kulesi	Merkez, Karaman	2009
68	Kars Halk Eğitim Merkezi Saat Kulesi	Merkez, Kars	2003
69	Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kasımpaşa Binası Saat Kulesi	Beyoğlu, İstanbul	Bilinmiyor
70	Kastamonu Kumandanlık Binası Saat Kulesi	Merkez, Kastamonu	Bilinmiyor	Yok Oldu
71	Kastamonu Saat Kulesi	Merkez, Kastamonu	1885
72	Kayseri Saat Kulesi	Melikgazi, Kayseri	1907
73	Kemer Saat Kulesi	Kemer, Antalya	2006
74	Konya Saat Kulesi	Karatay, Konya	1872	Yok Oldu
75	Kumkapı Saat Kulesi	Fatih, İstanbul	Bilinmiyor	Yok Oldu
76	Kurtalan Saat Kulesi	Kurtalan, Siirt	1999
77	Kuşadası Saat Kulesi	Kuşadası, Aydın	1996
78	Küre Saat Kulesi	Küre, Kastamonu	Bilinmiyor	Yok Oldu
79	Kütahya Saat Kulesi	Merkez, Kütahya	2006	Yeniden Yapıldı
80	Ladik Saat Kulesi	Ladik, Samsun	1889
81	Maden Saat Kulesi	Maden, Elazığ	1898
82	Manisa Saat Kulesi	Şehzadeler, Manisa	1975	Yeniden Yapıldı
83	Mardin Saat Kulesi	Artuklu, Mardin	2003	Yeniden Yapıldı
84	Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Saat Kuleleri	Kadıköy, İstanbul	1900
85	Mecitözü Saat Kulesi	Mecitözü, Çorum	1899	Yok Oldu
86	Mehmet Akif Ersoy Müze Evi Saat Kulesi	Altındağ, Ankara	2008
87	Mersin Saat Kulesi	Akdeniz, Mersin	1898
88	Merzifon Amerikan Koleji Saat Kulesi	Merzifon, Amasya	1919
89	Merzifon Saat Kulesi	Merzifon, Amasya	1866
90	Mudurnu Saat Kulesi	Mudurnu, Bolu	1964	Yeniden Yapıldı
91	Muğla Saat Kulesi	Menteşe, Muğla	1885
92	Niğde Saat Kulesi	Merkez, Niğde	1866
93	Ondokuzmayıs Saat Kulesi	Ondokuzmayıs, Samsun	1987
94	Osmaniye Saat Kulesi	Merkez, Osmaniye	1999
95	Panayia Evangelistria Kilisesi Saat Kulesi	Beyoğlu, İstanbul	1893
96	Safranbolu Saat Kulesi	Safranbolu, Karabük	1797
97	Sainte-Pulchérie Fransız Lisesi Çatı Saati	Beyoğlu, İstanbul	1890
98	Samsun Saat Kulesi	İlkadım, Samsun	2001	Yeniden Yapıldı
99	Siirt Saat Kulesi	Merkez, Siirt	1975	Yeniden Yapıldı
100	Sinop Saat Kulesi	Merkez, Sinop	1901
101	Sirkeci Garı Saat Kuleleri	Fatih, İstanbul	1890
102	Sivas Saat Kulesi	Merkez, Sivas	1803	Yok Oldu
103	Sivas Jandarma Kışlası Saat kulesi	Merkez, Sivas	1908
104	Sivrihisar Saat Kulesi	Sivrihisar, Eskişehir	1900
105	Sungurlu Saat Kulesi	Sungurlu, Çorum	1891
106	Şanlıurfa Saat Kulesi	Eyyübiye, Şanlıurfa	Bilinmiyor
107	Şefaatli Saat Kulesi	Şefaatli, Yozgat	1986
108	Şehitler Saat Kulesi	Niksar, Tokat	2008
109	Şirinyer Amerikan Koleji Saat Kulesi	Buca, İzmir	1912
110	Şişli Etfal Hastanesi Saat Kulesi	Şişli, İstanbul	1907
111	Tarsus Saat Kulesi	Tarsus, Mersin	1893
112	Tekirdağ Saat Kulesi	Süleymanpaşa, Tekirdağ	Bilinmiyor	Yok Oldu
113	Tepsi Minare	Yakutiye, Erzurum	Bilinmiyor
114	Tokat Saat Kulesi	Merkez, Tokat	1902
115	Tophane Saat Kulesi	Beyoğlu, İstanbul	1849
116	Tophane Saat Kulesi	Osmangazi, Bursa	1905
117	Trabzon Saat Kulesi	Ortahisar, Trabzon	1863	Yok Oldu
118	Turgutlu Saat Kulesi	Turgutlu, Manisa	Bilinmiyor
119	Ürgüp Saat Kulesi	Ürgüp, Nevşehir	2006
120	Vezirköprü Saat Kulesi	Vezirköprü, Samsun	1959	Yeniden Yapıldı
121	Yenişehir Saat Kulesi	Yenişehir, Bursa	1936	Yeniden Yapıldı
122	Yerköy Saat Kulesi	Yerköy, Yozgat	1986
123	Yeşilli Saat Kulesi	Yeşilli, Mardin	Bilinmiyor
124	Yıldız Saat Kulesi	Beşiktaş, İstanbul	1890
125	Yozgat Saat Kulesi	Merkez, Yozgat	1908
126	Yüreğir Saat Kulesi	Yüreğir, Adana	2008
127	Zile Saat Kulesi	Zile, Tokat	1875