Bir süredir bu konu aklımdaydı. Mesleki olarak bildiklerimi açıklamak. Daha doğrusu faydalı olacak bilgileri paylaşmak. Ancak bunları buradan paylaşmak için blog ile bağlantısı olan bir fikre ihtiyacım vardı ve onu da buldum. Eğer çok Seyahat etmek istiyorsanız kabul edersiniz ki ihtiyacınız olan kaybak para. Hepimiz az çok belli tutarlarda yatırım yapıyoruz. Kimimiz yatırım fonlarına kimimiz borsaya, kimimiz ise gayrimenkule. Tabi amaç seyahat etmek için olmasada bu amaç ile sonuçlanan bir göreve başlamak mantıklı olmaz mıydı ? Pasif gelire ulaşmak hem hayat standartını yükseltecek, gezi masrafları konusunda sizi rahatlacaktır.
SMMM unvanına sahip bir denetçi olarak 20 yıla ulaşan bir süredir bütçe ve finans konusunda raporlama yapan muhasebeyi denetleyen biriyim. Burada açıklayacaklarım tecrübelerimdir. Umarım kendi finansal yolculuğunuzdaki hikayenizi çizmenizde yardımcı olacaktır. Biletiniz bol olsun diyerek başlıklar ile konulara giriş yapalım.
Yatırım Araçları
Bugüne kadar hangi yatırım araçlarına para yatırdınız? Her yatırım aracından kazanabildiniz mi ? Gelin sırasıyla ne nedir ve nasıl yapılır sorularının yanıtlarına bakalım.
Altın Döviz Yatırımı
Enflasyona dayalı büyüme yaşamaya çalışan ülkemizde birçok işinin yaptığı yatırım kıymetli maden alımı ve döviz alımı. Amaç enflasyona karşı paranın değerini korumak. Çünkü Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler bir döngü içinde sürekli olarak enflasyon üretir. Döviz ve döviz ile değerlenen altın gibi kıymetli madenler döviz değerlendikçe değerlenir. Altın tarafında ise hem döviz değerlenirken hem altın değerlenebilir. Savaş, petrol krizi, doğal afetler altın fiyatları üzerinde yukarı yönlü etki yaratır. Bu tarz hareketlerde karınızı yükseltebilirsiniz.
Hem piyasadan fiziki hemde banka kanalları vasıtası ile altın ve döviz hesabı açarak alım yapabilirsiniz. Benim tercihim genelde banka üzerinden olur. Fiziki varlık bulundurmak her zaman hırsızlık riskine karşı korunmasızdır.
Döviz ve altın diyatları üzerinde vadeli işlem kontratları da alabilirsiniz. Foreks piyasaları kaldıraçlı denen takas sözleşmeleri sunarken riskli unsurlar içerdiğinden yasal zemini pek bulunmamaktadır. BIST borsa kanalları üzerinden vadeli işlem sözleşmelerini alabilir, satabilir kazanç elde edebilirsiniz. Burada vadeli işlmlerden söz etmeyip diğer başlığa geçeceğim.
Kripto Paralara Yatırım
Aslında Kripto paralar benim için bir yatırım aracı olmamak ile birlikte meraklıları için açtığım bir başlık. Esasen burada bahsedilen para ve türlerinin arkasında herhangi bir otorite, dayanak varlık (bazıları hariç) olmadığı için kripto yatırımlar çok riskli yatırımlardır.
Bazı arkadaşlarım amerikan dolarına endeksli tether isimli coin biriktiriyorlar. (USDT) Amaçları dövize yatırım yapıp yüksek oranda faiz geliri elde etmek. Bilmelisiniz ki elde kripto paralara mevduat yatırımı yapabilirsiniz. En çok bilinen kripto borsası Binance üzerinden istediğiniz kripto paraya yatırım yapıp nemalandırabilirsiniz. Farklı kripto borsaları ve cüzdan platformlarında yüksek oranlarda faiz elde edebilmeniz mümkün. Sözgelimi %4-5 civarında seyreden amerikan dolarında faizi için dolarak endeksli kripto para USDT için %8 ve üzeri faiz almanız mümkün. Ancak bu borsalarda yasal düzenlemeler çok yetersiz olduğu için paranızın güvenliği için bu borsa platformlarına güvenmek size kalmış. Potföyünüzde sınırlı ve riske atabileceğiniz oranda yatırım yapmanızı öneririm. Ayrıca platformlar üzerinde sanal bir cüzdan oluşturup istediğiniz tutardaki bir parayı farklı kişilerin cüzdanlarına havale gönderebiliyorsunuz.
Kripto borsalarında çok hızlı ve kaldıraçlı işlemlerle çok çabuk zengin olmakta, batmakda mümkün. Unutmayın.
Gayrimenkul Yatırımı
Toprak kaybetmez diyen büyüklerimizin izinden gitmek yanıltmaz diyebilirim. Riski az, getirisi öngörülemeyen bir yatırım olsada gayrimenkul yatırımı ile ilgili bir kaç not iletebilirim.
- Gayrimenkul yatırımında en önemli nokta maliyet. Yüksek faiz ortamında satılan bir gayrimenkulü çok uygun bedeller ile alabiliyor olmanız lazım. Yani elinizde nakit var ve piyasada kredi bulmak çok zor ise nakitin gücü ile uygun bir fiyata gayrimenkul alabilirsiniz.
- Gayrimenkul yatırımları birkaç çeşittir. Mesken, arsa ve arazi. Alacağınız gayrimenkul (bu yazının konusu olarak ) makul bir kira çarpanı ile getiri getirmesi gerekir. Kira çarpanı verilen bir formül ile hesaplanan formül ile kiranın ne kadar süre içinde yatırımı amorti ettiği hesaplanır. Sözgelimi 3 Milyon TL lik bir gayrimenkul 10.000 TL kira geliri elde ediyorsa iyi bir yatırım değildir. Kira çarpanı 300’dür. Türkiye şartlarında 10 yılda amorti edilecek bir yatırım çok iyi bir yatırımdır. Yani bu örnekte 25.000 TL kiralama yapabilirseniz 10 yılda yatırımınız amorti olur. (Ortalamalarda 15 yıl -200- çarpanda Türkiye şartları için makul kabul edilir. )
- Gayrimenkulü uygun faiz oranı ile krediyle almak her zaman kazançlıdır. Burada önemli olan vade ve kira getirisinin kredi taksitlerini ödeyebiliyor olmasıdır. Kimi zaman öyle fırsatlar oluşur ki piyasada ilk 2 yıl sonunda kira getirisi krediyi öder ve üstüne para dahi kalır. 2020 pandemi ile oluşan düşük kredi faizleri ( aylık 0,76 ve yıllık yıllık 9%) kullananlar çok kazançlı çıktı mesela. 10 yıllık konut kredilerinde 1 yıl erteleme bile vardı. Bu sayede konut alanlar hem sonraki dönemde artan yüksek kira artışlarından olumlu etkilendi hem de kredi taksitleri sabit olduğundan kazançlı çıktılar.
- Benzer konuları farklı bir başlıkta anlatıyor gibi olduk ama şunu unutmayın. Yüksek faiz ortamında ev fiyatları ucuz, ucuz faiz ortamında ise pahalıdır.
- Gayrimenkul seçiminde dikkat edilecek çok unsur olabilir. Eğer bir proje içinde ulaşım kolaylığı, yeni bir metro hattı yapımı, alışveriş merkezlerine önemli duraklara yakınlık yatırımda önemli yer turar. Arsa ve tarla yatırımlarında ise bölgede yapılacak yeni bir yol, önemli bir kamu projesi fiyatların hızlıca yukarı yönlü gitmesine yol açar. Gayrimenkul yatırımı yapacaksanız mutlaka emsal bedel fiyatlarını iyi kontrol edin. Kredi kullanımında eksper banka tarafından atanır ama kredi dışı alımlarda eksper desteği alın.
Tahvil – Bono Yatırımı
Tahvil ve Bonolar bir tip borçlanma aracı olup sahibi olan kimseye faiz kazanımı sağlar. Üzerinde yer alan bilgilere göre genelde 2 tip şeklinde olur. İskontolu ve sabit kuponlu. Aracı kurumlar ve banka üzerinden alım satım işlemlerini yapabilirsiniz.
Ben genellikle bu araçlara yatırım şeklini yatırım fonları ile yapıyorum. Üzerindeki faiz getirileri ve dönemsel getirileri analiz etmek biraz meşakatli geldiği için çok hakim olmadığım bir piayasa diyebilrim. (daha doğrusu hangi tahvili ve bonoyu almalıyım konusunda çok araştırma yapmadım, Dolayısı ile bir başlık haline belirtmiş olayım)
Bunun yanında günlük sabit faiz getirili yatırım bankalarının sunduğu finansman bonoları var. Bunların en bilinir ve popüler olanı Nkolay isimli Aktif yatırım Bankasının bonosu. Örneğin güncel bir bono alıyorsuuz ve getirisi yıllık %50. Bono’nun fiyatı buna göre iskonto edildiği için siz günlük olarak bonodan faiz getirisi kazanıyorsunuz. İstediğiniz zaman bankaya geri satabilirsiniz. Mesela bugün aldığınız bono vadesi yıl sonu. Siz yıl sonuna kadar her gün yıllık %50 getirinizi alıyorsunuz. Faizler 2 ay sonra %40 oldu. Siz yine %50 kazanmaya devam ediyorsunuz. Ya faizler artarsa dediniz. Elinizdeki Bonoyu satıp yeni bonoyu alabilirsiniz. Bu kadar basit. Marka ismi de verdim artık merak ederseniz bakınız : NKOLAY BONO
Mevduat &Repo Yatırımı
Aslında başlık halinde dahi çok yorumlanacak bir şey yok. Mevduat yatırımı piyasa yapıcı (TCMB)’nin piyasa istikrarını sağlamak için kullandığı silahlardan biridir. Piyasa koşullarında enflasyon karşısında paranızı korumak için kullanacağınız bir yatırım aracıdır. Burada amaç paranın değerini korumak olsa da piyasadaki enflasyon oranına çok yaklaşmayan oranlarda mevduat faizi önerildiğinden kısa vadelerde mevduat yatırımı yapmanızı öneririm. Oranlar yükseldiğinde yüksek getiriyi kaçırmış olabilirsiniz. Repo ise günlük getiri manasına gelen piyasalarda gecelik faiz getirisi elde edebileceğiniz bir tip mevduattır.
HangiKredi , En uygun gibi platformlarda hangi bankada ne tür bir getiri var karşılaştırmalı şekilde görebilirsiniz. Tercihinize göre paranızı istenilen kuruma taşıyabilirsiniz.
Yatırım Fonlarına Yatırım
Çoğu kişinin bilmediği ve aslında çok pratik olan bir yatırım aracı ile başlayım. Yatırım fonları. Baştan şunu söyleyim. Bu platformda yaptığınız bütün yatırım SPK’ya bağlı Takasbank bünyesinde tutulur. Dolasıyla son derece güvenli. Bankada nasıl paranızı tutarsanız o derece güven konusunda terddüt etmenize gerek yok.
Tefas isimli platfom üzerinde toplam 10 kategoride bulunan fonlara istediğiniz banka ve aracı kurumlar üzerinden yatırım yapabilirsiniz. Kategoriler şu başlıklardadır. Yanlarına kısa açıklamalarını ekledim.
- Borçlanma Araçları Fonları ( Finansman bonosu, tahvil gibi riski az yatırım araçlarıdır. Aynı zamanda dövizli borçlanma araçları da alınıp satılabilir (euorobond fonları gibi)
- Değişken Fonlar (Değişken fonlar adındand da anlaşılacağı üzere piyasadaki koşullara göre portföyünü değiştiren dinamik fonlardır. )
- Fon Sepeti Fonları (Birden fazla farklı fona yatırım yapan sepet fonlardır.)
- Garantili Şemsiye Fonları
- Hisse Senedi Fonları ( Borsaya yatırım yapmak isteyenler için oluşturulan fonlardır. Çeşitli tipte ve ağırlıkta fonlar bulunur. Fon ağırlıklarına göre temettü ödeyen, kar payı dağıtan, sektör hisse senedi fonları ve ayrıca yurtdışı hisselere yatırım yapan fonlar vardır.)
- Karma Şemsiye Fonları ( Bu fon grubu belli sektörel fonlardır. Elektirkli araçlar, blocchain gibi alanlara yatırım yaparlar. )
- Katılım Şemsiye Fonları (Faiz hassasiyeti olanların tercih edeceği kategoridir. Hem hisse, hem altın, kira sertifikası gibi katılım fonları bulunur)
- Kıymetli Madenler Fonları (Altın yerine altının fonunu alıp yatırım yapabilirsiniz. Al -sat marjlarına takılmazsınız)
- Para Piyaları Fonları ( gecelik repo diyebileceğimiz nakit nitelikteki fonlardır. Özellikle son dönem artan faizlerde hesabınızda nakit tutmayıp bu fonları tercih edebilirsiniz. Paranın enflasyona karşı erimesine ilişkin nakit olarak saklayabileceğiniz fon grubudur)
- Serbest Fonlar (bu fonlar çoğu döviz niteliğinde olup banka ve şubelerinin oluşturduğu özel nitelikte fonlardır. Harici yatırım yapmaya uygun olmayabilirler)
Fonların çalışma sistemi ise gayet basit. Öncelikle yatırım yapacağınız alanı seçin. Her fonun bir yöneticisi ve şirketi vardır. Örnek olarak bir para piyasası fonu alacağız. Genelde bunu hesabınızda nakit tutmak yerine tercih edin.
Portföy Şirketi : Azimut
Fon Tipi : Para Piyasası
Fon Kısa Kodu : PPZ
Fon Adı : Azimut Portföy Para Piyasası Fonu
Fon adına tıkladığınızda açılan pencerede fon performasını göreceksiniz. Bu sayfada hem aylık, hem 3-6-12 aylık getirileri göreceksiniz. Aynı sayfada fon dağılımlarını görebilirsiniz. Bir kısmı mevduat, repo gibi açıklamalar var. Hiç riski olmayan sürekli getirisi olacak fon grubu budur. Diğer fonlardan da örnek verelim.
Portföy Şirketi : Qinvest
Fon Tipi : Değişken
Fon Kısa Kodu : EIB
Fon Adı : Qinvest Portföy Değişken Fon
Riski az değişken fonlardan olan EIB Para Piyasası getirilerinin bir tık üzerinde getiriye sahiptir. Son 1 yıllık performanslarda enflasyon üstü getirisi olduğunu görebilirsiniz.
Portföy Şirketi : Hedef
Fon Tipi : Hisse
Fon Kısa Kodu : NNF
Fon Adı : Hedef Portföy Birinci Hisse Senedi Fonu
Riski yüksek olan fonlar hisse fonlarıdır. Performansı bu yazı tarihinde %140 gibi bir oranda gözüküyor. Özellikle şirketlere yatırım yapmak isteyipte portföy oluşturamayanlar için tercih edilebilir.
Portföy Şirketi : Deniz
Fon Tipi : Borçlanma
Fon Kısa Kodu : DBH
Fon Adı :Deniz Portföy Eurobond Fonu
Döviz yatırımı yapmak isteyenler için ideal bir fon. Hem döviz artışından hem de eurobond faizinden getiri sağlarsınız.
Portföy Şirketi : Aktif
Fon Tipi : Katılım
Fon Kısa Kodu : CPU
Fon Adı :Aktif Portföy Teknoloji Katılım Fonu
Son olarak bir katılım fonu verelim. Bu fon hem yurtdışı hisse ağırlıklı fon olup bilinen yabancı teknoloji şirketlerine yatırım yapar ( google, apple gibi) Hem döviz artışına karşı korunursunuz hem de hisse yatırımı yapmış olursunuz.
Eğer fon yatırımı yapmak isterseniz çok basit olarak yukarıda bahsettiğim fonlardan belli ağırlıklar ile sepet bir fon yapabilirsiniz. Örnek olarak ;
- PPZ %25
- EIB %25
- NNF %10
- DBH %20
- CPU % 20
Tefas sitesi üzerinden seçebileceğiniz çok fon var. Bu bir toplumsal bilinç olarak yapmamız gereken ve öğrenmemiz gereken tasarruf aracı olarak kullanılmalı. Hiç bilemeyenden çok bilenen kadar seçenek çok. Fon almak için banka uygulamanızda Yatırım bölümünden Yatırım Fonları seçeneğini seçeceksiniz. Çok düşünmeyeceksiniz. Döviz bürosundan döviz, kuyumcudan altın alıp evinizde birikim yapmayın!
Bireysel Emeklilik Sistemine Yatırım
Bireysel emeklilik sistemi aslında yazının ilk paragrafında bahsettiğim pasif gelir hedefine ulaşmak için bir araç. Sistem 10 yıl aylık olarak belirlenen sürede birikim hedefine yoğunlaşır ve bu biriken tutarı bu süre içinde yatırım araçları ile değerlendirir. Burada amaç bu süre içinde birikimlere dokunmadan beklemek ve biriktirmeye devam etmektir. Birikim süresi sonunda elde edilen tutar aylık taksitler halinde maaş gibi geri ödenir veya fondaki biriken tutar tamamen geri alınır. Aşağıda kısa notlar halinde sistemden bahsedelim.
- Bireysel emeklilik sisteminde yukarıda anlattığım yatırım fonlarına benzeyen yatırım fonları bulunur. Bu fonlardan istediğiniz fonları seçerek yatırım yapabilirsiniz. İster borçlanma araçları, ister altın, ister yabancı borsalar. Fon seçiminde özgürsünüz
- Sistemi Türkiye’de devlet teşvik eder. Yatırdığınız her tutarın üzerine %30 devlet katkısı eklenir. Eklenen fonlar ancak emekli şartlarını yerine getirdiğinizde size ödenebilir.
- Sistemden belli şartlar dahilinde çıkabilirsiniz. Devlet katkısını alabilirmek için minimum süre 3 yıldır. Bu tarihten önceki çıkışlarda devlet katkısı ödenmez. 3 yıldan sonraki çıkışlarda ise belli oranlarda ödenir. En iyisi mi sistemde kalın.
- Ailedeki küçük bireyler için birikim yapmak için BES sistemini kullanabilirsiniz. İleri dönemlerde evlilik, eğitim ve askerlik için kullanabileceği iyi bir yatırım olacaktır.
- Bireysel Emeklilik Sisteminde fon tercihleri nasıl olmalıdır sorusu en çok aranan konulardan biri. Ben kendi çocuğum için sepet bir fon yaptım. İçinde altın, hisse senedi, eurobond borçlanma fonu olan sepet bir fon. Son dönemde sistem üyesi olduğunuz kurum ile sınırlı kalmayıp tüm sistemdeki kurumlardan fon tercihi yapılmasına izin verdi. Olumlu bir özellik olarak oaylaşmak isterim. Tefas platformu üzerinden emeklilik yazarak istediğiniz fonun performansını görebilirsiniz. Yukarıda yatırım fonlarında yazdığım fon tiplerinin aynıları BES fonu olarak ayrı başlıkta toplanmıştır. Ayrıca farklı bir detay paykalşmıyorum.
Bu yazıda;
- Altın & Döviz Yatırımı
- Kripto Paralara Yatırım
- Gayrimenkul Yatırımı
- Mevduat &Repo Yatırımı
- Tahvil ve Bono Yatırımı
- Yatırım Fonlarına Yatırım
- Bireysel Emeklilik Sistemine Yatırım
Konularına değindik.Yatırım Tavsiyesi Değildir diyerek bitiriyorum. Sonraki yazıda finansal okur-yazarlık ve muhasebe-analiz konularına değineceğiz. Daha çok finansal tabloları okuma, hisse senedi yatırımı ve temettü emekliliği konularına değineceğiz. İlgili bağlantılar :
Finansal Okuryazarlık ve Mali Tablolar
Hisse senedi yatırımı
Temettü ve Temettü Portföyü
CengizSelcuk.com’ u Takip Edin :
Abonelik Formu :
