Finansal okuryazarlık kavramına değinmeden evvel yatırım yapmak isimli yazıma göz atmanızı öneririm. Bu yazıda yatırım yapabileceğimiz yatırım araçlarını kapsamlı bir şekilde inceledik. Şimdiki yazımda ise size Finansal Okuryazarlık kavramından bahsedip ve hisse senedi yatırımına giriş yapacağım.
Finansal okuryazarlık, mali konuları anlama ve yönetme, analiz etme ve yorumlamak kavramlarının bütünüdür şeklinde tanımlama yapabiliriz. Burada sayfalar dolusu bilgi ile “işte finansal okur-yazar oldunuz“ şeklinde bir sonuca bağlamayacağım. Burada basitçe bazı temel şeyleri öğreneceğiz. İlk önce kendi muhasebemizi yapacağız, sonra halka açık şirketlerin faaliyet sonuçlarına bakıp rakamları nasıl okumamız gerektiğine bakacağız.
Burası bir seyahat bloğu finansal konular ve yatırım işleri ne olaki dediğinizi duyar gibiyim. Bir önceki yazımda da paylaştığım gibi motto belli : Daha çok seyahat et! Yani tasarruf yap, finansal özgürlüğüne ulaş ve kalan zamanını birikimlerini harcayarak değerlendir. İlk başlığımız tabiki Muhasebe!
Muhasebe Yap
Tarihler 15. Yüzyılı gösteriyordu. Aslen bir rahip ve matematikçi Fra Luca Bartolomeo de Pacioli bir şeyi keşfetti ve tüm Dünya halklarına hediye etti. O günden bu güne sistematik bir şekilde muhasebe gelişmekte ve kullanılmaktadır. Luca, Muhasebeyi ve çift taraflı kayıt sistemini Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalita adlı eserinde esaslarıyla açıklamıştır.
1363 te ise Abdullah İbn Muhammed İbn Kiya Al Mâzandarani tarafından yazılan “Risale-i Felekiyye/Kitab-us Siyagat” (Muhasebe Kitabı) kitabında muhasebenin temel ögelerinden bahsedilmiştir. Hakkını yemeyelim.
Peki nedir bu çift taraflı kayıt? İşte her şey burada başlıyor! Tek cümle ile sistemde kullanılan her hesaba yapılan bir kaydın karşılığında başka bir hesabada kayıt yap demektir. Yani şirket kasasına bir miktar para koydunuz. Bu parayı nereden alıp kasaya koydunuz, karşılığında diğer hesapta bu kadar tutar kayıt göstemelisin der sistem. Çok basit bir şekilde bankadan para çekip kasaya koydunuz. Hem banka hesabına kayıt yapacaksınız. Hem de kasaya kayıt yapacaksınız.
Şimdi bu temel bilgi ile ne yapacaksınız ? Aslında finansal okuryazarlık diye sayfalarca anlatılan işin özü bu!
Şimdi gelin kendi muhasebemizi örnek üzerinde yapalım ve yıllık bilançomuzu (finansal durum gösterir tablo demektir) ve gelir gider tablomuzu oluşturup bu tabloyu bir şirketmişiz gibi nasıl göstereceğimize bakalım. Ben yazarken cümleler bağlantılı şekilde seri halinde sıralanıyor. Umarım en basit şekilde anlatabiliyorum.
Finansal Tablolara Giriş
Finansal sistemi ve mali tablo okumayı bilmek istiyorsanız 2 temel finansal tablo olan ve birbirine bağlı olan bilanço ve gelir tablosunu öğrenmeniz gerekecektir. Her 2 tablonunda kuralları ve ilkeleri vardır. Bunların hepsini bilmenize şu anda ihtiyacınız yok. Tanım olarak;
Bilanço veya finansal durum tablosu : Şirketin veya kişiliğin belli bir tarihteki finansal durumunu gösteren tablodur. Örneğin 31.12 ile biten bir yılsonunda şirketin kasasında ne kadar para var ? , bankalarında ne kadar nakit var? , o tarihteki alacak-ve borçları, kredileri, demirbaşları, sahip olduğu taşınmazları ile özkaynaklarını gösterir.
Gelir Tablosu veya Gelir Gider Tablosu : Şirketin belli bir faaliyet döneminin başından sonuna kadar olan performansını gösterir. Bilançodan farkı şudur: Bilanço herhangi bir tarihteki durumu verirken, Gelir tablosu belli bir başlangıç ve bitiş arasındaki toplam gelir-gideri gösterir. Çok tanımların içinde kaybolmayın. Daha iyi anlamak açısından kendi bilanço ve gelir tablomuzu yapalım mı ? Bakın çok daha kolay olacak anlamak. Aşağıda 1 yılllık Ali Beyfendinin gelir gider tablosunu görüyorsunuz. Bu gerçekleşen rakamlar. Peki ben bunları yıl başlamadan tahmin etseydim ne olurdu adı ? Bütçe!
Ali Bey 50.000 TL maaş gelire sahip. Giderlerini bu gelirden düştükten sonra her ay 8.500 TL tasarruf etmeyi başarmış.
Şimdi gelin Ali Bey’in bilançosuna bakalım. Ali Bey yıl sonunda yukarıdaki örnekte olduğu gibi 102.000 TL tasarruf etmişti.
Ali Bey’in elindeki varlıklar
Tasarruflar : 102.000
Altın – Döviz : 50.000
Arkadaşlarından Alacaklar : 10.000
Hususi Oto : 750.000
Ali Bey’in Borçları
Kredi Borcu : 25.000
Arkadaşlara Borçlar : 200.000
Ali Bey arabasını almak için kredi çekmiş ve arkadaşlarından bir miktar borç para almış. Aşağıdaki tabloya bakalım.
Ali Bey’in yıl sonu bilançosunu bu şekilde çıkarıyoruz. Bilanço denilen tablo aslında büyük bir T harfidir arkadaşlar. Sol tarafında varlıklar(aktif) yer alırken sağ tarafta ise kaynaklar – pasif veya kaynak- ( borçlar + Sermaye) yer alır. Şimdi bu tablo bize neyi anlatıyor ? Ne demiştik, bilanço finansal durumu gösterir. Bu bilançoda bu kişinin 912.000 TL varlığı olduğunu görüyoruz. Buna karşılık 225.000 TL ise bankaya ve arkadaşına borcu olduğunu görüyoruz.
Burada yabancı olduğunuz bir kavram var. O da Özkaynak. Özkaynak dediğimiz şey ise şu.. Sizin 912.000 TL lik varlığınız var. Bunun 225.000 TL si borç ise kalanını nerden aldın demektir aslında. Kalan rakam ise:
Özkaynak Toplamı : 687.000 TL
1 yıllık Kar : 102.000 TL (gelir gider tablosundan gelen 102.000 TL lik tasarruf kaydı. Çift kayıt 😊)
Kalan : 585.000 TL
Burayı özellikle böyle gösterdim. Nereye geleceğiz. Ali Bey’in bu yıla başlamadan evvel 585.000 TL ye ulaşan bir parası varmış. (önceki seneden gelen) Peki bu parayı nasıl bulmuş? 2 tane seçenek olabilir bunun cevabı
- Ya önceki yıllardaki tasarruflarıdır (Geçmiş yıl karları)
- Yada Özsermaye’dir. ( bu işe başlamadan evvel edinimleridir. Biz bu kavrama ödenmiş sermaye deriz. ) Bir işe başlamadan evvel – herhangi bir iş- sermaye koymak gerekir. İşte o ilk paranın sermayedir. Bu sermaye nakit, araba, ve farklı bir varlık olabilir.
Buraya kadar ne anlatabildim ? Muhasebenin ve çift taraflı kaydın ne olduğunu, şirketlerin nasıl kayıt tuttuklarını ve çok basit mali tablo oluşturmayı. Şimdi bir şirketin bilançosu ile örnek bilançomuzu yan yana koyup temel kavramları açıklayalım. (kesinlikle derinlere girmiyorum.)
Finansal Tablo Kavramları
Ben doğuş otonun bilançosunu örnek olarak seçtim. Sadece tabloyu inceleyin ve anlamaya çalışın. Benzer tabloları sıklıkla sosyal medya kanallarında görüyorsunuzdur.
Şimdi buradaki tablonun yanlarına kendi örneğimizdeki rakamları koyacağım.
Buyrun, örnek bilançomuzu Doğuş Oto’nun finansal rakamlarının yanlarına yerleştirdim. Bir şeyler öğrenebildiğinizi ve gözlerinizin açıldığını görüyorum. Basitçe özet finansal tabloların temel kavramlarına bakalım, ilk önce gelir – gider tablosu ve açıklamaları:
Satışlar: Şirketin gelirleri demektir. Yani direkt satışlarının toplamıdır. Örnek rakamımız ise Ali Bey’in maaşlarının yıllık toplamı.
Brüt Kar : Şirket bu satışı yaparken ne kadarlık bir maliyete katlanmıştır? Maliyetler düştükten sonra kalan tutardır. Sözgelimi siz tekstil şirketisiniz, satış maliyetiniz iplik kumaş gibi hammaddeler olur. Örneğimizdeki maliyet ise kira geliri idi. Onu düşüp yazdık.
FAVÖK: Tam açılımı ile “Faiz ve Vergi öncesi kar” manasına gelir. Şirketler için olmazsa olmaz bir performans ölme kriteridir. EBITDA kodu ile de ingilizcesi sıklıkla duyulur. Yani özetle ben bu şirketin karını ödediği faiz ve vergi öncesi görürsem daha iyi bir analiz yapmış olurum. Bunun için önemlidir. Örneğimizde Diğer isimli gider kaleminden düşerek kalan tutarı yazdım.
Net Dönem Karı: En önemli performans kriteridir. Eğer bir şirkete yatırım yapacaksak ilk bakılacak yer dönem karıdır. Sokaktaki bakkala dahi ortak olmak isterseniz ne kadar kazanıyorsun diye ilk sormaz mısınız ? Örneğimizdeki Kar/zarar yani tasarruf miktarına karşılık gelir.
Bilanço tanım ve açıklamaları :
Dönen Varlıklar : Dönen Varlık demek nakit varlık demektir. Banka ve kasadaki para, alacaklar paraya çevrilmesi mümkün olan nakit menkul kıymetlerdir. Örneğimizden Ali Bey’in tasarrufu, döviz-altın ve alacaklarını topladık.
Duran Varlıklar: Şirketin nakit dışındaki varlıklarıdır. Arsa, arazi, demirbaş, taşınır mallar gibi. Örneğimizde Ali Bey’in aracının değerini gösterdik.
Borçlar : Şirketin borçlarını gösterir. Örneğimizde Ali Bey’in kredi ve arkadaşına olan borcunu yazdık.
Özkaynaklar : Şirketin sermayesi, geçmiş yıllar karları/zararları ile o yıl elde ettiği net kar/zararın toplamıdır. Yani sol taraftaki dönem net karı yıl sonunda buraya aktarılır. Yukarıda detaylı anlatmıştım.
Uzun yazıların okunmadığı gerekçesi ile bir sonraki yazıya kadar bu konuya burada nokta koyuyorum. 1-2 yazı daha ilave edeceğim seriye. Bu yazılar hisse seçimi ve finansal özgürlük yolunda temettü emekliliği olacak. Şimdiden biletiniz bol olsun ve sağlıklı günler dilerim. Umarım zamanınızı çalmadım ve bir şeyleri yorumlayabilcek durumdasınızdır.
Hisse Senedi Yatırımı
Yatırım Yapmak
Temettü ve Temettü Portföyü
CengizSelcuk.com’ u Takip Edin :
Abonelik Formu :